Tekerlekli Sandalye’nin Bireylerin Hayatındaki Rolü
Tekerlekli sandalyeler, yürüme güçlüğü çeken bireyler için hareketliliği desteklemek ve yaşam kalitesini artırmak için yaygın kullanılan yardımcı araçlardan biridir. Tekerlekli sandalye hareketliliği, tekerlekli sandalye kullanıcılarının okuması, çalışması, sosyal faaliyetlerde bulunması ve bazı hizmetlere erişmesi için fırsatlar sunar. Uygun bir tekerlekli sandalye, hareket kabiliyeti sağlamanın yanı sıra, bir takım yaygın sorunların azaltılmasına, solunum ve sindirimin iyileştirilmesine yardımcı olarak kullanıcıların fiziksel sağlığına ve yaşam kalitesine fayda sağlar.
Etkin hareketliliği sağlamak için, tekerlekli sandalye kullanıcılarının kendilerine uygun ve özel ihtiyaçlarını karşılayan bir tekerlekli sandalyeye ihtiyaçları vardır. Dünya nüfusunun yaklaşık %10’unun, yani yaklaşık 750 milyon insanın engelli olduğu ve bunların %10’unun tekerlekli sandalyelere ihtiyaç duyduğunu istatistikler göstermektedir. Bu nedenle, toplam nüfusun yaklaşık %1’inin veya engelli kişilerin %10’unun tekerlekli sandalyeye ihtiyacı olduğu tahmin edilmektedir. Bu durumda dünya çapında 75 milyon, Türkiye’de ise kabaca 800 bin kişinin tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyduğunu söyleyebiliriz.
Buna ek olarak, tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyanların %30’unun tekerlekli sandalyeye sahip olmadığı tahmin edilmektedir. Dünya genelinde tekerlekli sandalye ihtiyacı olanların çok azının uygun bir tekerlekli sandalyeye erişebildiğine dair göstergeler vardır.
Bir tekerlekli sandalye, bireyin ihtiyaçlarını ve çevre koşullarını karşıladığında uygundur diyebiliriz.
- Sağlam biyomekanik ilkelere dayalı doğru uyum ve duruş desteği sağlar.
- Güvenli ve dayanıklıdır;
- Ekonomik fiyatla yurt içinde mevcuttur ve erişilebilir,
- bakımı ve sürdürülebilirliği sağlanır.
Uygun bir tekerlekli sandalye, kullanıcının daha özgür, daha kaliteli bir yaşam sürmesini, toplumsal faaliyetlere, spor ve rekreasyona katılımasını sağlamalıdır.
Tekerlekli Sandalyelerde Fiziksel İhtiyaçlar
Tekerlekli sandalyenin kullanıcının fiziksel ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde ayarlama veya özelleştirme yeteneği, tekerlekli sandalye tipine bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Tekerlekli sandalyeler en azından bazı temel ayarlamalara izin vermelidir.
Geçici kullanımlar için tasarlanmış tekerlekli sandalyeler (örneğin, bir hastanede hastaları bir koğuştan diğerine taşımak için kullanılmak üzere) kullanıcıya tam oturma, duruş desteği vsağlamak için tasarlanmamıştır.
Uzun süreli kullanıcılar için üretilen tekerlekli sandalyeler rahat oturma ve iyi bir duruş desteği sağlar. Koltuk genişliği ve derinliği, ayaklık ve sırtlık yüksekliğinin ayarlanabilmesi, tekerlekli sandalyenin doğru şekilde yerleştirilebilmesi için önemlidir. Diğer yaygın ayarlamalar ve seçenekler arasında yastık tipleri, duruş destekleri ve ayarlanabilir tekerlek konumu sayılabilir. Ayarlanabilir veya bireysel olarak modifiye edilmiş tekerlekli sandalyeler, özel duruş ihtiyaçları olan uzun süreli kullanıcılar için tasarlanmıştır. Bu tür tekerlekli sandalyeler, genellikle kullanıcıyı desteklemeye yardımcı olmak için ek bileşenlere sahiptir.
Tekerlekli Sandalye Kullanımı
Tekerlekli sandalye tasarımları, kullanıcıların yaşadıkları ve çalıştıkları ortamda tekerlekli sandalyelerini güvenli ve etkin bir şekilde kullanmalarını sağlamak için çeşitlilik göstermektedir. Öncelikle zorlu dış ortamlarda kullanılan bir tekerlekli sandalyenin sağlam, daha dengeli ve engebeli zeminde daha kolay itilmesi gerekir.
İç mekanlarda düz yüzeylerde kullanılan bir tekerlekli sandalyenin dar alanrda kolay manevra yapabilmesi gerekir. Farklı tekerlekli sandalye tasarımları, tekerlekli sandalyelerin farklı şekillerde daha kompakt hale getirilmesine olanak tanır. Bazıları çapraz katlanırken, bazıları çabuk açılan tekerleklere sahiptir ve arkalık öne katlanır.
Yürümede zorluk, sık sık birine yaslanma ihtiyacı veya yanınızda yürürken koluna tutunma ihtiyacı, dengenin azalması düşme korkusu bireylerin arkadaşlarından ve ailelerinden soyutlanmasına neden olabilir. İşlevsel, konforlu ve verimli bir şekilde hareket ettirilebilen bir tekerlekli sandalye, artan aktivite ve özgüven seviyelerine neden olabilir.
Hareketlilik ve artan fiziksel işlev, başkalarına bağımlılığı azaltabilir ve böylece tekerlekli sandalye kullanıcıları daha bağımsız ve kendi yaşamları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olabilirler. Otururken en az rahatsızlığı yaşayan kişiler genellikle daha üretkendir. Tekerlekli sandalyelerinde daha fazla zaman geçirebilen kullanıcılar, evdeki diğer kişilerle birlikte günlük yaşama katılmak için daha fazla fırsata sahip olacak ve yaşam kalitelerini büyük ölçüde artıracaktır.